Projekt stanowi odpowiedź na zadanie konkursowe, którego celem jest zaprojektowanie koncepcji zagospodarowania terenu Skweru Rybaka w Łebie wraz z układem komunikacyjnym wokół skweru.

Teren opracowania zlokalizowany jest w centralnym punkcie miasta, łączy jego południową i pónocną część, stanowiąc jednocześnie skrzyżowanie dróg prowadzących na plażę. W sezonie letnim natężenie ruchu pieszego oraz kołowego jest bardzo duże, obszar nie jest bezpieczny i przyjazny dla użytkowników, ruch odbywa się chaotycznie. Ze względu na turystyczny charakter Łeby przestrzeń ta powinna pełnić rolę wizytówki miasta pod względem estetycznym oraz funkcjonalnym, jednocześnie zapewniając turystom, a także mieszkańcom wygodną i bezpieczną komunikację.

Tak wyjątkowa i wymagająca lokalizacja wymagają specjalnego podejścia, które pozwoli wprowadzić nową jakość do istniejącej przestrzeni przy jednoczesnym poszanowaniu kontekstu.

IDEA

Główną ideą jest stworzenie unikatowej w kontekście miasta przestrzeni, która spełniałaby istotne funkcje komunikacyjne, a jednocześnie stanowiła estetyczne i atrakcyjne miejsce spotkań i rekreacji mieszkańców oraz turystów.

Kształt placu stanowi swodobne nawiązanie do morza, kształtu „plamy” wody, jest miękki, ograniczny. Celem jest wytworzenie przestrzeni o mocno konstrastującym charakterze w stosunku do otaczającego układu urbanistycznego, który jest prostokreślny. Ma to sugerować odmienność przestrzeni skweru od zatłoczonych, ruchliwych ulic – skwer jest miejscem odpoczynku, pozwalającym na relaks, zabawę, budowanie więzi oraz tworzenie poczucia lokalnej tożsamości. Pomimo bardzo ważnej funkcji, jaką skwer może pełnić dla osób odwiedzających Łebę (także wizerunkowo), nie należy zapominać o mieszkańcach. Stąd intencja, by teren ten był atrakcyjny i funkcjonalny przez cały rok, dla różnych użytkowników, by stał się miejscem spotkań lokalnej społeczności, ożywił okolicę, funkcjonował jako ciekawa przestrzeń publiczna miasta. Projekt uwględnia sugestie zgłoszone przez mieszkańców. W związku z tym, w proponowanej koncepcji w centralnie położonym i wyeksponowanym punkcie placu, na głównej osi komunikacyjnej biegnącej w kierunku plaży, projektuje się nową lokalizację kapsuły czasu, projektuje się tor wodny z niecką wodną (rozlewiskiem) o funkcji estetycznej oraz aktywizującej dzieci i dorosłych. Stanowi to swoistą interpretację przytoczonego wodnego placu zabaw. Nie przewiduje się handlu na terenie skweru, jednak zdecydowano się na pozostawienie obiektu lodziarni „Muszelka”, która jest punktem charakterystycznym w tej przestrzeni, a po rewitalizacji placu ma szansę w ciekawy sposób uzupełniać jego ofertę.

Przestrzeń skweru została zaprojektowana w taki sposób, by nie zakłócać komunikacji oraz zachować niezmienione główne kierunki poruszania się pieszych. Projekt uwzględnia kontekst urbanistyczny przedmiotowego terenu, nie zaburza jego relacji z otoczeniem. Zachowane pozostają osie widokowe oraz komunikacyjne, a także przejścia dla pieszych.

SKWER RYBAKA

Na placu projektuje się hierarchizację przestrzeni w celu uporządkowania obszaru skweru, a także stworzenia różnego rodzaju stref, odpowiadających rozlicznym potrzebom użytkowników i posiadających różne przeznaczenie. Strefy skierowane do innych grup wiekowych – np. dzieci, seniorów, turystów, oddziaływują na siebie nawzajem, sprzyjają integracji międzypokoleniowej. Poszczegółne strefy zostały otoczone ciekiem wodnym oraz wyspami zieleni, które w naturalny i subtelny sposób je wydzielają.

Skrzynia czasu

Istniejąca skrzynia czasu zostaje przeniesiona do nowej lokalizacji. Przewiduje się usytuowanie jej w wyeksponowanym punkcie niewielkiego placu znajdującego się na głównej osi komunikacyjnej. Projektuje się umieszczenie kapsuły pod posadzką placu oraz zaznaczenie jej lokalizacji ozdobną płytą upamiętniającą.

Strefa dla dzieci

W południowo – wschodniej części skweru projektuje się strefę dla dzieci, otoczoną płytkim torem wodnym oraz zielenią. Plac rekreacyjny wyposażony w różnorodne elementy rozwijające kreatywność dziecka i wymagające własnej interpretacji. Posiada różnego rodzaju nawierzchnie: trawiastą, bezpieczną oraz piaskownicę.

Strefa odpoczynku

W północnej części placu, przy głównym ciągu komunikacyjnym, projektuje się strefę odpoczynku z ławkami oraz poidełkiem. Ławki ukryte w cieniu drzew pozwalają na złapanie chwili oddechu, strefa została przewidziana między innymi ze względu na seniorów.

Strefa relaksu

Projektowana strefa obejmuje całą powierzchnię niecki wodnej (rozlewiska) wraz z otoczeniem – placem oraz wyspami zieleni. Zlokalizowano tu różnego rodzaju siedziska – ławki, leżaki, ławki jednoosobowe – ukryte w wyspach zieleni oraz pod drzewami. Strefa jest usytuowana poza łównym ciągiem komunikacyjnym, pozwala na swobodne obcowanie z naturą i wodą.

Strefa kultury

Obejmuje proponowaną rzeźbę nawiązującą do nazwy skweru oraz historii miasta – legendy związanej z Łebą. Sprzyja też budowaniu tożsamości lokalnej.

Mała architektura, elementy wyposażenia skweru

Projektowany zestaw małej architektury, latarnie, urządzenia na placu zabaw, a także kolorystyka nawierzchni zostały dobrane w taki sposób, by tworzyły harmonijną całość i wpisywały się w otoczenie. Nie dominowały go, a stanowiły jedynie uzupełnienie. Stąd zdecydowano się na zastosowanie prostych form, jasnej, neutralnej kolorystyki, w tym jasnego drewna. Ze względu na lokalizację, ideą jest by elementy kojarzone z naturą i odpoczynkiem, takie jak zieleń i woda, wychodziły na pierwszy plan w projektowanej przestrzeni, budując i podekreślając tym samym skojarzenia Skwery Rybaka z miejscem odpoczynku, oazą wśród miejskiego zgiełku, gdzie można złapać chwilę oddechu w otoczeniu natury.

Nawierzchnie

Na placu projektuje się posadzkę z płyt, o prostym rysunku, w kolorze jasnoszarym. Kształt stref placu podkreśla się za pomocą detalu w postaci pasów o szerokości 30 cm wykonanych z kostki granitowej drobnowymiarowej. Na ciągu pieszym wijącym się wzdłuż toru wodnego projektuje się nawierzchnię o charakterze parkowym, np. nawierzchnię mineralną w kolorze jasnoszarym. Ma to na celu wyróżnienie przynależności tej części do naturalnej przestrzeni otaczającej zieleni.

Tor wodny

Projektowany tor wodny oplata plac niczym wstęga. Stanowi istotny element krajobrazowy w przestrzeni placu, symboliczną granicę pomiędzy wnętrzem skweru o charakterze miejskim, a zewnętrzem w postaci zieleni. Domyka go, formuje kształt placu mający nawiązywać do plamy wody, organicznego kształtu. Samo wejście do przestrzeni placu staje się niecodzienne, wyjątkowe – do wnętrza można dostać się tylko poprzez pomosty przerzucone przez ciek, pomosty zostały zlokalizowane przy każdym połączeniu skweru z otaczającymi ciągami pieszymi. Projektowany ciek wykonany w formie betonowej niecki, ma szerokość ok. 1m. W celu zapewnienia bezpieczeństwa przewiduje się niski poziom wody – maksymalnie 30 cm.

Tor wodny to jedyna tego typu atrakcja w Polsce. Stanowi interaktywną zabawą dla dzieci i dorosłych. Proponuje się wyposażenie cieku w różnorodne urządzenia wodne. Tym samym charakterystyczny wodny element placu, staje się jednocześnie torem wyścigowym oraz miejscem zabaw i integracji międzypokoleniowej. Projektuje się takie urządzenia jak: śluza wodna, śruba pompująca wodę na wyższy poziom. Przewiduje się także zmienne ukształtowanie dna oraz przekroju cieku, dzięki czemu tor staje się różnorodny, a nurt wody – bardziej zmienny i dynamiczny, np. kamieniste dno, kaskady w postaci niskich stopni, zwężenie cieku (wartki nurt), poszerzenie cieku (rozlewisko).

Wzdłuż cieku wodnego, po jego zewnętrznej stronie, biegnie wijąca się ścieżka piesza. Ścieżka umożliwia podążanie za swoją łódką i jej dopingowanie.

KOMUNIKACJA

Projekt nie przewiduje zmiany organizacji ruchu, kierunki ruchu na ulicach pozostają takie same. Projektuje się uporządkowanie ruchu kołowego, pieszego oraz rowerowego, w celu poprawy jego funkcjonowania oraz zwiększenia poziomu bezpieczeństwa wszystkich użytkowników. Projektuje się wyniesienie ulicy Morskiej oraz ulicy Kościuszki na fragmencie przyległym do Skweru Rybaka. Pozwoli to na zwolnienie ruchu oraz zwiększenie uwagi kierowców. Wzdłuż tych ulic lokalizuje się równoległe do drogi miejsca postojowe, które mają na celu izolowanie ruchu pieszego od kołowego. Zgodnie z zapisami Miejscowego Planu Zagospodarowania Przestrzennego projektuje się także obustronne chodniki. Przy obu tych ulicach ruch pieszy, szczególnie w sezonie, jest bardzo duży, odbywa się tu handel, pojawiają się atrakcję turystyczne, gry, ogródki gastronomiczne. W przestrzeniach ulic zachowano rezerwę na te funkcje oraz oddzielono je od miejsc postojowych pasami zieleni izolacyjnej. Pozostawia się istniejące wjazdy oraz wejścia do budynków oraz na działki.

Na terenie oznaczonym w MPZP jako 078KZ projektuje się parking, którego celem jest rozwiązanie problemu deficytu miejsc parkingowych w tej części miasta. Wjazd oraz wyjazd z parkingu projektuje się z ulicy Tysiąclecia. Na tym terenie znajduje się także pamiątkowy głaz – Pomnik 40- lecia Powrotu Ziem Zachodnich do Macierzy. Projekt zakłada pozostawienie go w tym samym miejscu. Zgodnie z zapisami MPZP min. 30% powierzchni terenu projektuje się jako biologicznie czynne.

Ze względu na zapisy regulaminu konkursu projektowane zmiany komunikacyjne nie wykraczają poza zakres opracowania. Niemniej jednak po szczegółowej analizie, proponuje się zmianę organizacji ruchu, która potencjalnie mogłaby usprawnić ruch w mieście. W tym wariancie ul. Wojska Polskiego, Morska oraz Kościuszki pozostałyby jednokierunkowe, zmieniając jednak swój kierunek w stronę morza. Wyjazd odbywałby się ulicami Wojska Polskiego – Nadmorską – Matejki – Aleją Św. Jakuba. Zmiana taka mogłaby odbyć się jedynie poprzez zmianę organizacji ruchu i oznakowania, bez konieczności dużych nakładów finansowych. Dałoby to szansę na zmniejszenie ruchu na ul. Kościuszki i 11 Listopada / 10 Marca.

Wzdłuż ulicy Wojska Polskiego, która stanowi część trasy EuroVelo 10 projektuje się ścieżkę rowerową. W okolicy skweru oraz projektowanego parkingu projektuje się stojaki rowerowe. Zostały one celowo zlokalizowane na obrzeżach tych terenów, tak by zachęcić użytkowników do pieszego poruszania się po skwerze i nadmiernie nie mieszać ruchu rowerowego i pieszego w przestrzeni placu ze względów bezpieczeństwa.

ZIELEŃ

Zgodnie z wytycznymi konkursowymi, projektuje się zieleń w różnej postaci oraz o różnym przeznaczeniu. Wzdłuż ulic projektuje się lub uzupełnia istniejące szpalery drzew. Dodatkowo projektuje się pasy zieleni niskiej, które pełnią funkcję zieleni izolacyjnej. Ze względu na specyfikę przedmiotowego terenu (duże natężenie ruchu) projektuje się nasadzenia wzdłuż chodników, które porządkować będą ruch pieszy. W miejscach, gdzie pojawiają się lokale gastronomiczne lub punkty usługowe wydzielono przestrzenie na ławki lub stoliki, wycofane względem szerokości użytkowej ciągów pieszych oraz otoczone zielenią. Wyspy zieleni zlokalizowane na placu mają na celu dawać cień, sprzyjają odpoczynkowi, a także izolują od zgiełku oraz w nieformalny sposób wydzielają przestrzeń. Dobór roślin został przedstawiony w części graficznej opracowania konkursowego. Przestrzeń skweru oraz otaczających ulic zostały zaprojektowane w taki sposób, by zachować istniejący, cenny drzewostan. Projekt nie przewiduje wycinki drzew.

RZEŹBA NAWIĄZUJĄCA DO LEGENDY O TRZECH ŁEBIANACH U NIEBIAŃSKICH BRAM

W odpowiedzi na wytyczne regulaminu projektuje się element mający na celu podkreślenie indywidualnego charakteru placu oraz powodujący bezpośrednie skojarzenie z nazwą oraz przestrzenią Skweru. Projektowany element to rzeźba stanowiąca symboliczne odniesienie do dawnej legendy o Łebie zaczerpniętej ze zbioru baśni, podań i legend Pomorza Środkowego – „Trzej Łebianie u niebiańskich bram”. Tytułowi mieszkańcy Łeby to rybacy wędrujący do nieba z nadzieją, że mimo grzesznego życia na ziemi zostaną wpuszczeni przez złotą bramę. Dzięki prośbom oraz poparciu pozostałych Aniołów, Łebianom udaje się osiągnąć cel. Jednak po krótkim czasie rybacy powracają do swoich dawnych, ziemskich nawyków. Podstępne hasło o rzekomym okręcie na brzegu sprawia że rybacy wybiegają poza bramy nieba, do którego nie mieli już powrotu.

Rzeźba została zlokalizowana na głównej osi założenia, zarówno pod względem komunikacyjnym, jak i kompozycyjnym – u zbiegu ulic Wojska Polskiego i Morskiej. Skierowana w kierunku morza stanowi dominantę przestrzenną na osi ul. Wojska Polskiego, domyka widok oraz staje się punktem orientacyjnym na mapie Łeby. W tym miejscu celowo wyniesiono teren, od strony skrzyżowania ulic formując niewielką skarpę, by podkreślić znaczenie tego punktu oraz zwiększyć jego widoczność.

Projektowana rzeźba nawiązuje do wędrówki rybaków. Poza wizerunkowym przedstawieniem postaci, projektowana forma pozwala użytkownikom na indywidualne odbycie wędrówki, wejście w interakcje. Dookoła rzeźby prowadzi ścieżka piesza o lekkim nachyleniu, która stanowi odniesienie do „wspinaczki do nieba”. W punkcie kulminacyjnym, a jednocześnie w najwyższym punkcie wzniesienia znajdującym się na osi zwróconej w stronę morza, zlokalizowano betonowy element z symbolicznym przedstawieniem „bram do niebios”. Brama (wycięcie w kamiennym bloku) została zaprojektowana na takiej wysokości, by użytkownik znajdujący się w tym miejscu i patrzący przez nią ku górze – widział niebo. Od tego punktu ścieżka opada w dół, co stanowi przenośnię powrotu na ziemię.

Forma rzeźby oraz ukształtowanie najbliższego jej otoczenia pozwala na obejście rzeźby z każdej strony. Z różnych punktów na ścieżce, poprzez kamienne bloki usytuowane na różnych wysokościach, możliwe jest podejście do monumentu. Dzięki swojemu ukształtowaniu rzeźba jest atrakcyjna w każdym ujęciu. Postacie trzech Łebian przedstawione są w sposób syntetyczny, symboliczny. Wyposażone są w charakterystyczne dla rybaków atrybuty. Zakłada się postacie o wys. ok. 50 cm.

Intencją jest, by rzeźba stała się rozpoznawalnym elementem przestrzennym przez mieszkańców oraz przez turystów, a także by była kojarzona bezpośrednio z miejscem, w którym się znajduje, czyli ze Skwerem Rybaka.

Przedstawioną koncepcję można traktować jako rozwiązanie wariantowe i propozycję rzeźby, której docelowy wygląd może być przedmiotem odrębnego konkursu rzeźbiarskiego.